जाणून घ्या : नाटो (NATO)

जाणून घ्या : नाटो (NATO)

March 15, 2022 Sunil Rajput 0 View 0 Comments Alliance Country, cause, current scenario, Foundation, History, Joe Biden, NATO, North Atlantic Treaty Organization, Soviet Russia, Ukraine Russia War, USSR, Vilodymer zelensky, Vladimir Putin, wolrd politicsEdit
Spread the love

सध्या युक्रेन व रशिया यांच्यात युद्ध चालू आहे. जवळपास 3 आठवडे उलटले तरी युद्ध संपण्याची कोणतीच चिन्हे दिसत नाही. सैनिकांनी राजधानी कीव शहर घेरलेले आहे.NATO in Marathi यात दोन्ही बाजूचा सैनिक मारल्या जात आहेत. नेमके हे युद्ध का चालू झाले हे समजण्यात युद्ध समाप्ती समजू शकते. युक्रेनला नाटो सदस्य राष्ट्राच्या समूहात सदस्यता घेऊ नये ही प्रमुख अट रशियाची होती. तसेच त्यांनी लिहून द्यावी की युक्रेन कधीही नाटो चा सदस्य होणार नाही . पण युक्रेन मान्य करायला तयार न झाल्यामुळे रशियाने युक्रेन वर युद्ध केले.

नेमके नाटो हे आहे तरी काय ? याची भानगड आपण पाहिले समजून घेऊ या .

नाटो म्हणजेच The North Atlantic Treaty Organization (NATO) असे समूहाचे पूर्ण नाव आहे. हा समूह सदस्य देशातील संरक्षण बाबत लष्करी सहाय्यता असलेला गट आहे.या गटात 28 युरोपीय देश व 2 उत्तर अमेरिकी देश सदस्य आहे. नाटो ची उत्पत्ती दुसऱ्या महायुद्धच्या परिणाम स्वरूपात झाली. या संघटनेत 4 एप्रिल 1949 रोजी एक करार स्वाक्षरी करण्यात आला.

नाटो एक सामूहिक सुरक्षा प्रणाली तयार करतो, ज्याद्वारे त्याचे स्वतंत्र सदस्य देश कोणत्याही बाह्य पक्षाच्या हल्ल्याला प्रत्युत्तर देण्यासाठी परस्पर संरक्षणास सहमती देतात. शीतयुद्धाच्या काळात सोव्हिएत युनियनने दिलेल्या धोक्याला प्रतिसाद म्हणून याची स्थापना करण्यात आली. शीतयुद्ध संपल्यापासून युती कायम आहे आणि बाल्कन, मध्य पूर्व आणि उत्तर आफ्रिकेतील लष्करी कारवायांमध्ये सामील आहे. नाटोचे मुख्यालय ब्रुसेल्स, बेल्जियम येथे आहे, तर अलायड कमांड ऑपरेशन्सचे मुख्यालय बेल्जियमच्या मॉन्सजवळ आहे.

NATO in Marathi

या संघटनेच्या स्थापनेपासून, नवीन सदस्य राष्ट्रांच्या प्रवेशामुळे सुरवातीच्या 12 देशांवरून 30 पर्यंत सदस्य राष्ट्रांची संख्या वाढली आहे. 27 मार्च 2020 रोजी NATO मध्ये जोडले जाणारे सर्वात अलीकडील सदस्य राष्ट्र उत्तर मॅसेडोनिया हे होते. नाटो सध्या बोस्निया आणि हर्जेगोविना, जॉर्जिया आणि युक्रेन इच्छुक सदस्य आहे. यात युक्रेन ने दाखविलेल्या रूचीमुळे तसेच नाटो विस्तारामुळे सदस्य नसलेल्या रशियाशी तणाव निर्माण झाला आहे. त्यासाठी रशियाचे अध्यक्ष व्लादिमीर पुतिन यांनी नाटोने पूर्वेकडे (युक्रेन, जॉर्जिया किंवा मोल्दोव्हा सारख्या देशांमध्ये) विस्तार थांबवण्याची कायदेशीर हमी देण्याची मागणी केली आहे. यातील युक्रेन ने स्पष्ट नकार दिल्याने तसेच नाटो ने कोणतेच ठोस आश्वासन ना दिल्याने युक्रेनमध्ये युद्ध स्थिती सुरू झाली आहे.

एमबीबीएस करण्यासाठी भारतीय विद्यार्थी युक्रेनला का जातात ?

या संघटनेची सुरवात प्राथमिक सुरुवात ४ मार्च १९४७ रोजी, डंकर्कच्या करारावर फ्रान्स आणि युनायटेड किंगडम यांनी दुसऱ्या महायुद्धानंतर जर्मनी किंवा सोव्हिएत युनियनकडून संभाव्य हल्ला झाल्यास युती आणि परस्पर सहाय्याचा करार म्हणून स्वाक्षरी करत झाली. 1948 मध्ये, ब्रुसेल्सच्या कराराने स्थापन केलेल्या वेस्टर्न युनियनच्या रूपात बेनेलक्स देशांचा समावेश करण्यासाठी या युतीचा विस्तार करण्यात आला. यात नवीन लष्करी समुहासाठी बोलणी झाली, ज्यामध्ये उत्तर अमेरिकेचाही समावेश असू शकतो असे ठरले. 4 एप्रिल 1949 रोजी वेस्टर्न युनियनच्या सदस्य राष्ट्रांनी तसेच युनायटेड स्टेट्स, कॅनडा, पोर्तुगाल, इटली, नॉर्वे, डेन्मार्क आणि उत्तर अटलांटिक करारावर स्वाक्षरी केली.

नाटो कराराचा कलम 5 खूप महत्वाचा मानला जातो. ज्यामध्ये सदस्य राष्ट्रांना सशस्त्र हल्ल्याच्या अधीन असलेल्या कोणत्याही सदस्य राष्ट्राच्या मदतीसाठी येणे आवश्यक आहे. म्हणजेच एखाद्या सदस्य राष्ट्रावर हल्ला झालाच तर ती पूर्ण सदस्य राष्ट्रावर हल्ला मानण्यात येईल. याचा वापर 9/11 हल्ल्यानंतर प्रथम आणि फक्त एकदाच आवाहन करण्यात आला.

NATO ही 30 सार्वभौम राष्ट्रांची संघटना आहे परंतु यामधील सहभागामुळे त्यांचे वैयक्तिक सार्वभौमत्व प्रभावित होत नाही. नाटोकडे संसद नाही, कायदे नाहीत, अंमलबजावणी नाही आणि वैयक्तिक नागरिकांना शिक्षा करण्याचा अधिकार नाही. सार्वभौमत्वाच्या या अभावाचा परिणाम म्हणून नाटो कमांडरची शक्ती आणि अधिकार मर्यादित आहेत. नाटो कमांडर अशा गुन्ह्यांना शिक्षा देऊ शकत नाहीत .

सध्या स्थितीत सदस्य राष्ट्र :

अल्बेनिया

बेल्जियम

बल्गेरिया

कॅनडा

क्रोएशिया

झेक प्रजासत्ताक

डेन्मार्क

एस्टोनिया

फ्रान्स

जर्मनी

ग्रीस

हंगेरी

आइसलँड

इटली

लाटविया

लिथुआनिया

लक्झेंबर्ग

माँटेनिग्रो

नेदरलँड

उत्तर मॅसेडोनिया

नॉर्वे

पोलंड

पोर्तुगाल

रोमानिया

स्लोव्हाकिया

स्लोव्हेनिया

स्पेन

तुर्की

युनायटेड किंगडम

संयुक्त राष्ट्र

युक्रेनला युद्धात लोटल्याचा आरोप सध्या नाटो वर होत आहे. यासाठी अमेरिका ही जबाबदार असल्याचेही जागतिक विश्लेषक सांगत आहेत .NATO in Marathi यामुळे नाटोची उपयुक्तता संपुष्टात येणार जमा आहे.