भारतामध्ये शैक्षणिक कर्ज : प्रमुख बँका, व्याजदर आणि प्रक्रिया

भारतामध्ये अनेक बँका आणि वित्तीय संस्थांद्वारे शैक्षणिक कर्ज (Education Loan) उपलब्ध करावं जातं. ही कर्जं विद्यार्थ्यांना उच्च शिक्षणासाठी, खासकरून त्यांना परदेशी शिक्षण किंवा महत्त्वाच्या शिक्षण संस्थांमध्ये प्रवेश मिळवण्यासाठी मदत करतात. प्रत्येक बँकेचे व्याजदर, कर्ज देण्याची प्रक्रिया, आणि कर्जाची शर्ती वेगवेगळी असतात.

1. बँक आणि वित्तीय संस्थांद्वारे एडुकेशन कर्ज

भारतातील काही प्रमुख बँका आणि त्यांच्या कर्जाच्या शर्ती खालीलप्रमाणे आहेत:

---

1. SBI (State Bank of India)

• व्याज दर: 8.30% – 9.60% (बँकेच्या नोंदणीकृत दरानुसार)
• कर्जाची रक्कम:
  • देशांतर्गत शिक्षण: ₹10 लाख पर्यंत.
  • परदेशी शिक्षण: ₹20 लाख पर्यंत.
• कर्जाची कालावधी: 15 वर्षांपर्यंत.
• प्रक्रिया:
  • ऑनलाइन अर्ज करता येतो.
  • कर्जाची अनुमती मिळवण्यासाठी विद्यार्थ्याला प्रवेश पत्र, शैक्षणिक दस्तऐवज, आर्थिक स्थिती दाखवणारे दस्तऐवज आवश्यक असतात.
• कोलेटरल: ₹7.5 लाख पर्यंत कर्जासाठी कोलेटरल नाही. त्यापेक्षा जास्त कर्ज घेतल्यास गृह किंवा इतर मालमत्तेचे गहाण.

---

2. HDFC Bank

• व्याज दर: 9.50% – 11.50% (साधारण)
• कर्जाची रक्कम:
  • देशांतर्गत शिक्षण: ₹10 लाख पर्यंत.
  • परदेशी शिक्षण: ₹20 लाख पर्यंत.
• कर्जाची कालावधी: 15 वर्षांपर्यंत.
• प्रक्रिया:
  • अर्ज ऑनलाइन किंवा बँकेच्या शाखेत जाऊन करता येतो.
  • अर्जावर आवश्यक कागदपत्रे, प्रवेश पत्र, कुटुंबाचा आर्थिक दस्तऐवज आणि इतर शैक्षणिक कागदपत्रे सादर करावी लागतात.
• कोलेटरल: ₹7.5 लाख पेक्षा जास्त कर्जासाठी संपत्तीवर गहाण.

---

3. Axis Bank

• व्याज दर: 9.90% – 13.25% (कर्जाच्या प्रकारावर आधारित)
• कर्जाची रक्कम:
  • देशांतर्गत शिक्षण: ₹10 लाख पर्यंत.
  • परदेशी शिक्षण: ₹20 लाख पर्यंत.
• कर्जाची कालावधी: 15 वर्षांपर्यंत.
• प्रक्रिया:
  • अर्ज ऑनलाइन किंवा शाखेतील काऊंटरवर केला जातो.
  • कर्ज अर्जामध्ये विद्यार्थ्याचे आणि कुटुंबाचे आर्थिक दस्तऐवज, प्रवेश पत्र आणि शैक्षणिक कागदपत्रे आवश्यक आहेत.
• कोलेटरल: ₹7.5 लाख पर्यंत कोलेटरल नाही. ₹7.5 लाख पेक्षा जास्त कर्जासाठी कोलेटरल (संपत्ती) आवश्यक.

---

4. ICICI Bank

• व्याज दर: 9.90% – 11.25% (कर्जाच्या प्रकारावर आधारित)
• कर्जाची रक्कम:
  • देशांतर्गत शिक्षण: ₹10 लाख पर्यंत.
  • परदेशी शिक्षण: ₹20 लाख पर्यंत.
• कर्जाची कालावधी: 15 वर्षांपर्यंत.
• प्रक्रिया:
  • बँकेच्या शाखांद्वारे किंवा ऑनलाइन अर्ज केला जाऊ शकतो.
  • विद्यार्थ्यांना कर्ज मिळवण्यासाठी संबंधित शैक्षणिक संस्थेचे प्रवेश प्रमाणपत्र, कुटुंबाची आर्थिक स्थिती दर्शवणारे दस्तऐवज, आणि इतर आवश्यक कागदपत्रे प्रस्तुत करावी लागतात.
• कोलेटरल: ₹7.5 लाख पेक्षा जास्त कर्जासाठी कोलेटरल आवश्यक.

---

5. Bank of Baroda

• व्याज दर: 8.40% – 10.30%
• कर्जाची रक्कम:
  • देशांतर्गत शिक्षण: ₹10 लाख पर्यंत.
  • परदेशी शिक्षण: ₹20 लाख पर्यंत.
• कर्जाची कालावधी: 15 वर्षांपर्यंत.
• प्रक्रिया:
  • अर्ज ऑनलाइन किंवा शाखेत जाऊन पूर्ण करावा लागतो.
  • प्रवेशपत्र, कुटुंबाची आर्थिक स्थिती दाखवणारे कागदपत्र आणि शैक्षणिक कागदपत्रे आवश्यक.
• कोलेटरल: ₹7.5 लाख पेक्षा जास्त कर्जासाठी कोलेटरल आवश्यक.

---

2. एडुकेशन कर्ज देण्याची सामान्य प्रक्रिया:

1. अर्ज दाखल करा: विद्यार्थ्याला कर्जासाठी अर्ज दाखल करावा लागतो. यासाठी संबंधित बँकेच्या वेबसाइटवर किंवा शाखेत जाऊन अर्ज केला जाऊ शकतो.
2. कागदपत्रांची पडताळणी: बँक किंवा वित्तीय संस्था अर्जावर आधारित कागदपत्रांची पडताळणी करते. कागदपत्रांमध्ये प्रमुख शैक्षणिक प्रमाणपत्रे, प्रवेश पत्र, कुटुंबाच्या आर्थिक स्थितीचे प्रमाणपत्र (जसे: उत्पन्न प्रमाणपत्र) इत्यादी असतात.
3. कर्ज मंजूरी: कर्ज मंजूर झाल्यावर बँक विद्यार्थ्याला कर्जाच्या तपशिलांची माहिती आणि कर्जाची रक्कम मंजूर करते.
4. कर्जाची रक्कम वितरित करणे: कर्जाच्या रक्कमेची अदा संबंधित शैक्षणिक संस्थेला केली जाते.
5. कर्ज पुनर्भरण: कर्जाच्या परतफेडीसाठी विद्यार्थ्याला 1-2 वर्षांचा मुदतवाढ दिली जाते आणि कर्ज परतफेडीचा कालावधी 15 वर्षांपर्यंत असू शकतो.

3. महत्त्वाच्या गोष्टी:

• कोलेटरल: ₹7.5 लाखपर्यंत कर्ज घेतल्यास कोलेटरल (संपत्ती) आवश्यक नाही. पण त्यापेक्षा जास्त कर्ज घेतल्यास कोलेटरल आवश्यक असतो.
• लवकर कर्ज परतफेडीची शरते: विद्यार्थ्याला जॉइनिंग नंतरच्या काही महिन्यांतच कर्जाची परतफेड सुरू करावी लागते.
• विद्यार्थ्यांचे वय: काही बँका विद्यार्थ्यांसाठी वयोमर्यादा ठेवतात. (उदाहरणार्थ, 18 ते 35 वर्षे).