डेक्कन कॉलेजमध्ये जागतिक ख्यातीचे संस्कृत अभ्यासक प्राध्यापक श्रीपाद कृष्णा बेलवलकर यांच्या ५८ व्या पुण्यतिथीनिमित्त स्मरण सत्र संपन्न
पुणे : डेक्कन कॉलेज माजी विद्यार्थी संघटना आणि संस्कृत व कोशशास्त्र विभाग, डेक्कन कॉलेज, पुणे यांनी डेक्कन कॉलेजचे माजी संचालक प्रा पद्दय्या यांच्या मार्गदर्शनाखाली संयुक्तपणे ८ जानेवारी २०२५ रोजी डेक्कन कॉलेज येथे जागतिक ख्यातीचे संस्कृत अभ्यासक प्राध्यापक श्रीपाद कृष्णा बेलवलकर यांच्या ५८व्या पुण्यतिथीनिमित्त स्मरण सत्राचे आयोजन केले.
प्रा. बेलवलकर यांचा जन्म १८८० मध्ये कोल्हापूर येथे झाला. त्यांनी डेक्कन कॉलेजमधून बी.ए. (संस्कृत आणि इंग्रजी) आणि दुहेरी एम.ए. पदवी (संस्कृत, इतिहास आणि राजकारण, तसेच ग्रीक व युरोपीय तत्त्वज्ञान) संपादन केली. त्यानंतर १९१४ मध्ये हार्वर्ड विद्यापीठातून प्रसिद्ध शास्त्रीय लेखक भवभूती यांच्या “उत्तर-राम-चरित” या प्रसिद्ध संस्कृत नाटकावर चिकित्सक अभ्यास या विषयावर डॉक्टरेट पदवी प्राप्त केली.
हार्वर्ड विद्यापीठातून परतल्यावर, प्रा. बेलवलकर यांनी १९१५ ते १९३३ या कालावधीत डेक्कन कॉलेजमध्ये संस्कृत विषयाचे प्राध्यापक म्हणून सेवा दिली. त्यांनी संस्कृत साहित्य आणि भारतीय तत्त्वज्ञान व धर्म या विषयांवर १० प्रमुख ग्रंथ आणि ६० हून अधिक संशोधनपर लेख प्रकाशित केले, जे आजही भारतात आणि परदेशात संशोधन व अध्यापनासाठी महत्त्वाचे मानले जातात. प्रा. बेलवलकर यांनी भांडारकर प्राच्यविद्या संशोधन संस्थेने घेतलेल्या महाभारताच्या समीक्षात्मक आवृत्तीचे काही पर्व संपादित केले. तसेच त्यांनी भांडारकर प्राच्यविद्या संशोधन संस्था स्थापन करण्यात आणि १९३९ साली डेक्कन कॉलेजला पदव्युत्तर आणि संशोधन संस्थेच्या स्वरूपात पुनरुज्जीवित करण्यात महत्त्वपूर्ण भूमिका बजावली. प्रा. बेलवलकर यांच्या संशोधनातील बहुमोल योगदानाच्या सन्मानार्थ प्रा. एस. राधाकृष्णन यांच्या अध्यक्षतेखालील समितीने त्यांच्या ७५व्या वाढदिवसानिमित्त त्यांच्या घरी भेट देऊन सन्मानग्रंथ प्रदान केला होता.
प्राध्यापक बेलवलकर स्मरण सत्राचे उद्घाटन डॉ. जी. बी. देगलूरकर, माजी अध्यक्ष, डेक्कन कॉलेज, पुणे यांनी केले. प्रा. के. पद्दय्या यांनी प्रा. बेलवलकरांच्या विविध योगदानांची माहिती दिली. प्रा. जी. यू. थिटे यांनी भारतीय तत्त्वज्ञानातील बेलवलकरांच्या कार्यावर चर्चा केली, प्रा. प्रसाद जोशी यांनी त्यांच्या संस्कृत व्याकरणातील कार्याचा आढावा घेतला, तर डॉ. शिल्पा सुमंत यांनी संस्कृत नाटकांच्या अभ्यासातील बेलवलकरांच्या योगदानावर सादरीकरण केले. डॉ. माधवी कोल्हटकर, डॉ. श्रीनंद बापट, आणि डॉ. विश्वा अडलुरी यांनी प्रा. बेलवलकरांच्या प्राच्यविद्याविषयक इतर योगदानांचा उल्लेख केला.
या सत्राला विद्यार्थ्यांचा आणि प्राध्यापकांचा मोठा प्रतिसाद मिळाला. तसेच प्रा. बेलवलकर यांचे नातू श्री अनिरुद्ध बेलवलकरही या प्रसंगी उपस्थित होते. डेक्कन कॉलेजच्या पुरातत्त्व विभागाच्या प्रमुख डॉ. शाहिदा अन्सारी आणि डेक्कन कॉलेज माजी विद्यार्थी संघटनेचे सचिव डॉ. सतीश नाईक यांनी उपस्थितांचे स्वागत केले. कार्यक्रमाचे संयोजन डॉ. सतीश नाईक आणि संस्कृत व कोशशास्त्र विभागाच्या सहयोगी प्राध्यापिका डॉ. शिल्पा सुमंत यांनी केले. डॉ. शंतनू वैद्य यांनी सूत्रसंचालन केले तर डॉ. ऋचा अभ्यंकर यांनी विद्वानांच्या भाषणांच्या नोंदी घेण्याचे काम पार पाडले. डॉ. कीर्ती कुलकर्णी यांनी सर्वांचे आभार मानले.
